Overlanden in Gabon | NoFear Reizen in Afrika (18)

We (Cor en Grietje van NoFear Reizen), reizen met onze Toyota Hilux 4×4 camper door Afrika. Het Afrikaanse continent is het mekka voor ‘overlanden‘ met veel uitdagende routes en prachtige bestemmingen. Het eerste Afrikaanse land dat we tijdens onze reis naar Zuid-Afrika aandeden is Marokko, gevolgd door Mauritanië, Senegal, Guinee, Sierra Leone, Liberia, Ivoorkust en Ghana. Na een tussenstop in Nederland vervolgen we onze overland reis door Afrika. We reden door Togo, Benin, Nigeria, Kameroen en zijn nu aangekomen in Gabon. In dit artikel lees je er alles over.

Zoals gewoonlijk begin je ook nu weer met het kijken van de video. Deze is overigens korter dan je van ons gewend bent, maar daar hebben we zo onze redenen voor (te lezen in het artikel…).

Over Gabon

Gabon is een Franse ex-kolonie en steekt wat welvaart betreft boven een aantal andere west en centraal Afrikaanse landen uit. Het land is dunbevolkt en zo’n 80% van de totale bevolking woont in de stad. Dat zijn Port Gentil, Franceville en de hoofdstad Libreville. Zo’n 2 miljoen mensen wonen op een oppervlakte ongeveer 8 keer zo groot als Nederland. Heerlijk, als je van afgelegen dunbevolkte gebieden houdt! Leuk weetje is dat Gabon op de evenaar is gelegen.

• Tropish regenwoud: Met het passeren van Gabon bevinden we ons dus nu op het zuidelijk halfrond. Het land bestaat voor 80% uit tropisch regenwoud. Naast de olieproductie wordt er enorm veel tropisch hardhout gekapt. We hebben ons laten vertellen dat dit wel gematigd gebeurt zodat de regenwouden hier niet definitief verdwijnen. Bovendien is het wettelijk vastgelegd dat er geen onbewerkte stammen het land mogen verlaten zodat de werkgelegenheid in de houtindustrie in het land behouden blijft.
• Libreville: De hoofdstad Libreville oogt enorm westers met grote (internationale) bedrijven, schone straten en drukke winkelcentra. In de buitenwijken gaat het er iets minder welvarend aan toe, maar we hebben het wel veel erger gezien. De mensen zijn goed gekleed en er rijden veel grotere auto’s.
• De coupe in augustus 2023: Het had maar weinig gescheeld of we hadden Gabon uit onze reisroute moeten schrappen. Na de verkiezingen eind augustus was de oppositie het niet eens met de uitslag. Het leger pleegde een coup, nam de leiding van het land over en stelde een nieuwe president aan. Om de onrust niet verder aan te wakkeren werden ondermeer grenzen gesloten en internet buiten werking gesteld. Na een paar dagen wachten in Yaoundé, Kameroen gingen de grenzen weer open en werd het internet weer hersteld. Het land had een staatsgreep doorstaan zonder enig bloedvergieten. Dat gaf ons vertrouwen! Vanwege de vele positieve verhalen die we hadden gehoord zagen we er erg naar uit.

Onze ervaringen in Gabon

Grensovergang Kameroen – Gabon

Het uitstempelen aan de Kameroense zijde ging redelijk vlot. Nadat we de grensrivier waren overgestoken haalden we vlotjes onze CDP-stempel aan de Gabonese zijde. Maar toen we bij de Gabonese immigratiedienst een stempel in ons paspoort vroegen werd deze geweigerd omdat we geen visum hebben. Wij wisten zeker dat een visum niet nodig was voor G20-landen. Daarbij behoort de EU, en dus Nederland. Maar volgens de officieren lag Nederland niet in de EU!

Visumproblemen

Nadat ze met hun chef hadden gebeld bleven ze bij dit standpunt en adviseerden ons 200 kilometer terug naar Yaoundé te gaan om daar een visum te halen.

Een belachelijke situatie!

We zetten een kop koffie in de camper om de zaak te overdenken. Na enige tijd zijn ze ons kennelijk zat en verlenen uiteindelijk toch doorgang. We moeten naar het eerstvolgende dorpje Bitam, zo’n 25 kilometer landinwaarts om daar de stempel te halen bij het immigratiekantoor.

Hier treffen we een vreselijk onvriendelijke medewerker die vind dat Nederland niet in de EU ligt en dat we dus geen stempel kunnen krijgen.

Een beetje ontredderd door de kennelijke onwil gaan we op zoek naar een verkoper van simkaarten. We proberen via het internet op onze telefoon te laten zien, dat op de site van het Gambonese Ministerie van Binnenlandse Zaken staat dat Nederland bij de uitgezonderde landen hoort en dus geen visumplicht heeft.

Het helpt niets, ondanks de duidelijke uitleg op de website blijft hij weigeren. Om zijn vreemde gedrag nog meer te benadrukken biedt hij aan om een visum te kopen van 60,00 euro per persoon. Uiterst vreemd. We weten niet meer wat we moeten en uit frustratie maken we een foto van hem. Dat vindt hij niet leuk, waarop hij zijn chef belt.

Deze arriveert snel en na een korte uitleg krijgen we alsnog de stempels van de chef op voorwaarde dat we de foto’s verwijderen.

De onprettige situatie heeft zo’n 3 uur geduurd. We hadden ons een betere start van Gabon voorgesteld. Maar snel vergeten….

We rijden verder over een prachtige weg midden door de dichtbegroeide jungle en vinden een plekje op een open stuk waar we alleen vogels en krekels horen.

Op weg naar het oosten, Makokou 

Nadat we een beetje zijn uitgerust vervolgen we onze weg zo’n 400 kilometer naar het oosten, Makokou. Eerst een mooi geasfalteerde weg, de laatste 100 kilometer een gravelroad. Onderweg redelijk wat serieuze checkpoints. Zakelijk en weinig vriendelijk. Ons doel is Makokou vanwaar er mogelijkheden zijn om een jungletour per kano te doen, eindigend bij één van de mooiste watervallen van centraal Afrika, Kongou.

Gespannen situatie en aanhouding

Zo’n 10 kilometer voor Makokou worden we echter door de gendarmerie staande gehouden. Redelijk onvriendelijk controleren ze alles. Dan wil een officier bij Grietje op de passagiersstoel instappen om vervolgens naar het kantoor in Makokou te rijden. Samen op een éénpersoons passagiers stoel vinden wij ongepast. We weigeren dit, wat een gespannen situatie oplevert.

Later komt er een andere auto waarbij de officier bij instapt. Wij moeten volgen.

Bij het kantoor in Makokou wordt alles nogmaals door meerdere personen grondig gecontroleerd en gefotografeerd. De paspoorten worden meermaals gekopieerd en bekeken. Er komen steeds meer officiële personen bij met steeds meer vragen. Er hangt een onvriendelijke sfeer. Je kunt aan de heren overigens niet zien wie of wat ze zijn, de meesten lopen op slippers met een t-shirt en trainingsbroek.

Het lijkt alsof het de mannen ergert dat we de Franse taal niet beter beheersen, alhoewel we het wel proberen. Van Engels hebben ze hier nauwelijks gehoord. Er wordt veel gepraat, maar het is totaal onduidelijk wie eigenlijk de leiding heeft.

Uiteindelijk begrijpen we dat we het gebied zo snel mogelijk moeten verlaten omdat alles gevaarlijk is vanwege de recente staatsgreep. We moeten -eventueel met escorte-  naar de hoofdstad Libreville waar we nieuwe instructies zullen krijgen.

De Kolonel en het immigratiekantoor

Even later verandert de situatie als er een man in trainingspak aankomt die zich voorstelt als “kolonel”.  En inderdaad, iedereen springt in de houding.

Hij vertelt dat we naar de immigratiedienst moeten voor verdere instructies. Onder escorte rijden we erheen. Hier ontmoeten een vriendelijke officier…. Eentje die ons verwelkomt en ons niet als crimineel benaderd. Hij maakt kopieën van onze paspoorten en vertelt dat we ons vrij door het land kunnen bewegen. Wel moeten ons we tussen 18.00 en 06.00 uur aan de avondklok houden. Hij biedt ons een plekje voor de nacht aan direct naast het bewaakte immigratie kantoor. Ondanks dit vriendelijke gebaar realiseren we ons hoe het land (wellicht door de staatsgreep) volledig van slag is en de gendarmerie en politie die volledig door elkaar heen draaien. Later begrijpen we beter de verschillen tussen het afgelegen oosten en het bevolkte westen van het land.

Opmerking: Inmiddels zijn we in contact met een gepensioneerde kolonel uit het Franse leger die ongeveer dezelfde route als ons rijdt. We hebben plannen om samen de riviertour te maken om de kosten te drukken. We begrijpen dat ook hij is aangehouden. We vermoeden dat onze aanhouding te maken heeft met ons contact met deze Fransman. Dit is overigens nooit bevestigd.

Op naar de jungletour…eindigend in escorte

Inmiddels zijn we in contact met de gids van de riviertour naar de watervallen en maken afspraken om de volgende dag te starten voor een tweedaagse tocht met een overnachting in de jungle. We hebben er zin!

Maar voordat de officier van de immigratiedienst onze paspoorten teruggeeft zegt hij “one moment “ en snelt weg in zijn auto.

Het duurt bijna anderhalf uur voordat hij terugkomt, samen met een delegatie van 9! geüniformeerde personen, ziet het er heel officieel uit. Aan een grote vergader tafel wordt ons verteld dat we het land zo spoedig mogelijk moeten verlaten. Totaal onduidelijk waarom, maar we krijgen een escorte naar de dichtstbijzijnde grens met Congo. Men mompelt wat over de recente coup maar geeft geen duidelijke reden. Er is geen onderhandeling mogelijk, dat is wel duidelijk.

We balen enorm omdat ons bezoek aan Gabon hierbij feitelijk eindigt. De escorte zal drie dagen duren en we zullen de grens nabij Lekoni moeten oversteken in het oosten van het land.

In konvooi naar Okondja (260 km)

Nog dezelfde middag vertrekken we samen met Bruno, de Fransman. Er rijdt een auto voorop die we moeten volgen. De mannen zijn bewapend maar verder redelijk vriendelijk. We vragen wat afstand te mogen houden op de stoffige gravelwegen en vragen niet in het donker te moeten rijden.

We overnachten in een dorpje op een voetbalveld. De volgende dag vertrekken we alweer vroeg om zo ongeveer na de middag in Okondja aan te komen.

Onderweg is de sfeer vriendelijk en we maken zelfs wat foto’s.

In Okondja zullen we worden overgedragen aan een andere regio die ons dan verder zal escorteren.

Vergadering in Okondja

Het kantoor van de gendarmerie in Okondja ligt op een soort afgesloten compound. Na aankomst wordt er een vergadering belegt met 11 -deels geüniformeerde- deelnemers. We missen hier wel de kennis van het Frans en er is niemand die Engels spreekt. We merken dat Bruno ook maar een beetje op z’n eigen manier vertaalt.

Maar uiteindelijk komt er geen plan, er wordt ons niets vertelt over de reden van aanhouding en ook niet over het verdere verloop.

Contact met Nederlandse Ambassade

We trekken ons maar terug in de camper en proberen contact te leggen met de Nederlandse ambassade, maar zij bellen nog niet terug.

De tijd verstrijkt, het wordt donker en we mogen het terrein niet af.

Tegen 21.00 uur komt er een groepje “agenten” in casual kleding op ons af. Ze zijn duidelijk dronken. Ze vragen om paspoorten waarvan ze nogmaals een kopie willen maken. We weigeren om aan deze dronken mannen onze paspoorten te geven. Hierop dreigen ze onze banden lek te steken. Gelukkig kunnen we de situatie wat kalmeren waarna ze afdruipen. Later horen we dat ze ook Bruno ernstig hebben lastig gevallen.

Agressieve sfeer

De volgende ochtend wachten we op wat komen gaat. Tegen 10 uur verzamelen zich steeds meer “agenten” rondom ons. Waaronder dezelfde dronken mannen als gisteravond. De sfeer is agressief.

Op enig moment zeggen ze dat we direct het terrein moeten verlaten. Maar waar moeten we dan heen? Wie is de baas hier?

We hebben nog geen uitsluitsel over het verdere verloop en nog geen contact met de ambassade gehad. We geven aan hierop te willen wachten.

Dan zegt er iemand “force” en beginnen ze onze tafels en stoelen in de camper te gooien. Voor het bewijs proberen we een foto te maken van deze actie. Hierop wordt Cor in z’n gezicht geslagen en Grietje in de houdgreep tegen de grond gewerkt.

In grote paniek pakken we onze laatste spulletjes en vluchten in de camper het terrein af.

Maar waarheen? We besluiten eerst maar wat brood en water te kopen in het dorp. Ze zijn ons gevolgd met twee auto’s en blokken ons voor en achter zodat we geen kant meer op kunnen.

Na enige tijd drukt er iemand een telefoon in onze handen. We hebben een Engels-sprekende kolonel aan de lijn die ons vertelt dat we terug moeten naar de compound en hij komt om alles te regelen.

Na 4 uur wachten arriveert hij. De man heeft een hoge functie, hij laat zich rijden in een grote, geblindeerde auto en de vlag wordt gestreken.

Hij vertelt ons dat er een konvooi naar de hoofdstad Libreville wordt georganiseerd (710 kilometer) samen met de Fransman en deze zal direct vertrekken.

In konvooi naar Libreville

Het konvooi bestaat uit vier auto’s. De voorrijder, wij, Bruno en een achterrijder. De weinig vriendelijke begeleiders zijn met z’n zevenen, waarvan 4 bewapend. De totale rit duurt zo’n 22 uur, verdeeld over 3 dagen en we hebben overwegend te maken met zeer slechte gravelroads.

De eerste ochtend stoppen we na vier uur rijden in een dorpje bij een cafe waar de heren ’s ochtend om 10 uur wegens gebrek aan koffie, bier drinken. Dit is overigens de enige stop op een zelf ingelaste plaspauze na.

Het laatste stuk naar Libreville worden de wegen beter en we komen rond de middag aan.

Ondervraging in Libreville

We worden afgezet bij het “Bureau des Recherches”. Na lang wachten worden we van elkaar gescheiden en afzonderlijk ondervraagt. Het gaat allemaal erg primitief. De vragen zijn weinig inhoudelijk. Wel wordt er rechtstreeks gevraagd of we spionnen zijn. Er wordt een verklaring opgemaakt die we moeten ondertekenen. De mensen hier zijn redelijk vriendelijk en geven de indruk dat de zaak is afgerond. Alleen moeten we nog even bij het immigratiekantoor langs voor wat administratieve zaken. Wederom in konvooi gaan we naar het immigratiekantoor.

Wat een afgeronde zaak leek, blijkt een verkeerde interpretatie van de werkelijkheid! Op het immigratiekantoor worden we “verwelkomt” door de vrouwelijke kolonel. Iemand die aardig doet, maar het niet is!

Telefoons, laptops, paspoorten en autosleutels inleveren

Zij vertelt ons dat er nog wat onderzoekjes moeten plaatsvinden. We kunnen op het bewaakte plein voor het gebouw overnachten. We moeten wel aan de zijde staan waar we in de volledige verlichting staan, dan kunnen ze ons ook ’s nachts goed in de gaten houden. We moeten onze spullen als camera’s, telefoons, laptops, paspoorten en autosleutels inleveren.

Totaal berooid, niet wetende wat er gaat gebeuren slapen we slecht.

De volgende ochtend gebeurt er niets. Onze emoties lopen op en we vragen de kolonel wat er aan de hand is, waarom we hier zijn en wat het plan is. Het enige antwoord is dat we dezelfde middag nog een interview krijgen.

Het interview stelt inhoudelijk weinig voor. Het duurt lang om alles in een computer in te voeren. 

Inmiddels hebben we ook contact met de Nederlandse consul voor Gabon en zij bezoekt ons. Ze controleert het document en we tekenen het.

In voorlopige hechtenis

Ook de consul heeft geen antwoorden op de vraag waarom we hier zijn. Volgens haar zijn we niet officieel gearresteerd maar in een soort voorlopige hechtenis zolang het onderzoek loopt.

Op de dagen die volgen gebeurt er niets, het is vooral wachten. Wat eten en drinken betreft worden we goed verzorgd. We krijgen een emmer die we onder politiebegeleiding kunnen gebruiken om te douchen. We hebben weinig vermaak, de dagen zijn lang. We moeten bedelen om even onze telefoon te mogen gebruiken om onze kinderen te bellen, terwijl ze dan meekijken en al snel vinden dat het te lang duurt.

Aan het plein is ook een soort asielzoekers centrum waar voornamelijk jonge mannen uit omliggende landen wachten op een verblijfsstatus. Ook zij worden streng bewaakt.

Op de één-na-laatste dag voor ons vertrek komt er een groep van 9 “birdwatchers”, die ook zijn opgepakt in het oosten van het land. Zij krijgen min of meer dezelfde behandeling. We zijn dus niet de enigen.

Op vrijdag 22 september gebeurt er in eerste instantie niets terwijl het weekend voor de deur staat. Zullen we hier het weekend ook nog moeten verblijven?

Terrein verlaten zonder paspoorten

Om 17.00 uur schreeuwt de kolonel over het plein, met de mededeling dat we binnen moeten komen. Ze geeft ons te kennen onmiddellijk het terrein te moeten verlaten. We krijgen al onze spullen terug, behalve onze paspoorten. Daarover komt wellicht volgende week bericht, wordt ons vertelt.

We vinden eerst een hotel en later een appartement in het noorden van de stad, waar we met gemengde gevoelens nog 5 dagen verblijven. Ja, we zijn blij met onze grotere leefomgeving maar zonder paspoorten kunnen we nog weinig. Bovendien weten we nog steeds niet waarom we hier zitten.

Na 14 dagen weer vrijheid

Op woensdagochtend, eindelijk, komt via de consul het verlossende telefoontje: we kunnen na 14 dagen onze paspoorten ophalen! Er wordt geadviseerd samen met de consul te gaan, want onze wagen zou te opzichtig zijn. Geen idee waarom. We zijn nieuwsgierig naar verdere instructies, maar nee, we krijgen onze paspoorten zonder enige uitleg. Wegwezen dan maar!

Op de terugweg naar onze camper hebben we nog een gesprek met de consul. Ze vraagt ondermeer om ons verhaal niet in het openbaar te publiceren. We vragen haar “waarom”. Daarop geeft ze een onduidelijk, warrig antwoord, maar het komt er op neer dat ze vindt dat het land niet beschadigd mag worden. We vermoeden verstrengelde zakelijke/diplomatieke belangen waarin ook zij een schakel is. Onze consul is mede-eigenaresse van een groot Gabonees bedrijf en onderhoudt graag goede contacten met de Gabonese overheid. We voelen ons een pion in iets veel groters!

Terugkijkend

Als we terugkijken op het hele verhaal blijft de grote vraag: Waarom? We kunnen alleen gissen.

Als avontuurlijke reizigers houden we altijd rekening met diverse scenario’s van mogelijk gevaar. Alleen deze optie hadden we niet bedacht! We hebben er weer levenslessen bij, van dichtbij meegemaakt hoe het voelt vast te zitten, niet meer vrij te zijn. Te leven in een land waar de gendarmes dronken met tafels en stoelen smijten en er niet voor terugdeinzen om onschuldigen een tik uit te delen. We hebben geleerd hoe politieke/diplomatieke spelletjes verstrengelen met zakelijke belangen van ambassadeurs en consuls.

Hoe nu verder

Na de belevenissen van de afgelopen 14 dagen kunnen we eerst maar moeilijk in ons ritme komen. Willen we nog wel in dit land blijven, vragen we onszelf af.

We willen graag de nationale parken zien waarover we zoveel hebben gehoord. Bovendien willen we Gabon graag positief op ons netvlies krijgen, net als de 17 Afrikaanse landen die hiervoor inmiddels bezochten.

We besluiten daarom naar het zuidwesten van het land te gaan waar NP Loango is gelegen. Hier zouden we ondermeer olifanten en gorilla’s kunnen spotten.

Maar bij het horen van de prijs van meer dan 400,00 per persoon per overnachting in een jungletent hebben we dit idee maar laten varen. 

Positieve afsluiter

Op een afgelegen weg in het zuidwesten van het land drinken we nog een kop koffie op een rots bij een vennetje. Er passeert een oudere dame met een vriendelijk gezicht en we maken een praatje. Ze is duidelijk in haar nopjes en met ons  “petit peut Francais” hebben we een leuk gesprek.

Ze vertelt over de vele olifanten die hier leven en haar bananen opeten in de plantage. Ze probeert ze dan met lichtsignalen te verjagen.

Verder vertelt ze dat er veel vis in het meertje verderop zit en dat ze regelmatig krokodillenvlees eet die ook in datzelfde meertje leven.

We geven haar een oliebol en ze sjokt weer verder met een zware mand op haar rug.

We sluiten ons bezoek aan Gabon af, en hopen vooral deze wijze Gabonese dame te kunnen herinneren, als we zelf -oud en grijs- onze reisverhalen nalezen.