We (Cor en Grietje van NoFear Reizen), reizen met onze Toyota Hilux 4×4 camper door Afrika. Het Afrikaanse continent is het mekka voor ‘overlanden‘ met veel uitdagende routes en prachtige bestemmingen. Het eerste Afrikaanse land dat we tijdens onze reis naar Zuid-Afrika aandeden is Marokko, gevolgd door Mauritanië en Senegal. Vanuit Senegal steken we vervolgens de grens over naar Guinee Bissau, één van de vijf armste landen ter wereld, niet te verwarren met Guinee, het veel grotere land wat zuidoostelijker ligt.
Vanzelfsprekend begin je ook nu weer met het kijken van de video.
Over Guinee-Bissau
Guinee Bissau is iets kleiner dan Nederland, maar met nog geen 2 miljoen inwoners veel dunner bevolkt. Een kwart van de inwoners woont in de hoofdstad Bissau.
Ook dit West Afrikaanse land scoort een top 5 positie als het over armste landen van de wereld gaat. Politieke en economische instabiliteit zijn de hoofdoorzaken. Ontwikkelingshulp vormt een groot deel van de staatsbegroting. Met landbouw en visserij worden nog een paar centen verdient, met name cashewnoten vormen een bron van inkomsten.
Guinee Bissau is voor ons het eerste land op reis naar het zuiden waar de islam niet de hoofdrol vervult. Ongeveer 50% is islamitisch, de rest christelijk of anders. De belangrijkste talen die men er spreekt zijn Portugees en Creoools.
Naar Bissau
De weg van de grens naar de hoofdstad viel ons mee, een mengeling van asfalt met gaten en stuiverige zandwegen, maar we waren op erger voorbereid. Het laatste stukje was enorm stoffig, daar werd ons regelmatig het zicht ontnomen.
Onderweg werden we zeker 5 keer door de politie aan de kant gezet. Langzamerhand begint het vervelend te worden, omdat de officiers meer geïnteresseerd zijn in onze reis en onze camper, dan dat ze iets zinvol controleren. Eenmaal werden we om ons paspoort gevraagd. Nadat de jonge agent er minuten lang in had gebladerd vroeg hij met een streng gezicht naar onze nationaliteit… Toen we vertelden Nederlanders te zijn veranderde zijn gezicht opeens en vroeg of we Frenkie de Jong en Memphis Depay ook kenden. Als afsluiting van zo’n gesprek vragen ze dan nog om een “cadeau”.
Inmiddels hebben we geleerd om het spel vriendelijk mee te spelen.
Bissau, de hoofdstad
In termen van armoede, slechte wegen, slecht onderhouden gebouwen en viezigheid doet Bissau mee met de top. Met name rondom het havengebied is het soms nauwelijks te bevatten. De term “bewoonde spookstad” kwam in sommige straten in ons op.
Via via hadden we een adres van een Nederlandse gekregen waar we eventueel op het erf konden overnachten. De vrouw, Evelien en haar vader Jan, wonen er al jaren en hebben er in de 80er jaren een supermarkt met Europese producten opgezet. Daarmee zijn ze een paar jaar geleden gestopt. Rondom de oude supermarkt bezitten ze divers onroerend goed waar ze zelf wonen en deels verhuren. Op het middenterrein werden wij gastvrij ontvangen en konden er prachtig in de schaduw onder de bomen bivakkeren.
De uit Nijmegen afkomstige ondernemers familie organiseert iedere zaterdagochtend een wandeltochtje door de stad en nodigden ons hiervoor uit. Zo zagen we een deel van de stad en kregen uitleg bij alles wat we zagen.
We passeerden de slagerij waarbij we van de ene verbazing in de andere vielen. Er zijn vele hokken met varkens waar je van klein tot groot ééntje kunt uitzoeken. Op het terrein ernaast wordt het dier halal en zichtbaar voor iedereen het leven ontnomen. Terwijl er vele tientallen aasgieren rondvliegen wordt het varken op de grond in de modder van zijn ingewanden ontdaan. We moesten even slikken en wennen aan deze manier van slachten, al hadden we in Marokko al eens vergelijkbare taferelen met kippen gezien.
Johannes
Tijdens de wandeling komen we in gesprek met Johannes, een Nederlander die al vele jaren in Guinee Bissau woont. Hij werkt voor een hulporganisatie in een ziekenhuis op het afgelegen eiland Bolama. Hij was in het verleden verbonden aan het Leger des Heils en samen met wat andere mensen gaan we op zondagochtend met hem naar een kerkdienst.
Een dag uit het dagboek
18 december
‘s Nachts worden we wakker gehouden door harde muziek en krioelende mensen en tegen de ochtend begint er alweer een dominee en later een imam hun verzen te verkondigen zo luid dat bijna de hele stad het kan horen. We komen de nacht met horten en stoten door.
Maar om half 10 staan we fris en fruitig klaar om met Johannes en twee Nederlandse familieleden naar een kerkdienst te gaan. Johannes is een echte hulpverlener en in het verleden actief geweest bij het Leger des Heils. De kerkdienst is in een bijgebouw van een school in een buitenwijk van Bissau.
We maken kennis met de voorganger en er verzamelen zich vele kinderen rondom ons. We nemen een kijkje in één van de kleine klaslokaaltjes waar naast de schoolbankjes alleen een schoolbord aanwezig is.
Dan begint de dienst waar in het begin vooral vrolijke liedjes worden gezongen. Later nog een preek van een voorganger waarin wij Nederlanders welkom worden geheten en voor altijd in hun hart zullen blijven. Tegen twaalf uur was het afgelopen.
Johannes nodigde ons uit vis te komen eten bij de vrouw van een vriend/collega. Dit sloegen we natuurlijk niet af en even later stonden we achter in de laadbak van een Toyota Hilux van de collega, die ons naar een marktplein vervoerde.
Hier waren meerdere tijdelijke eettentjes en een groot scherm voor de finale van de wereld kampioenschappen voetbal. We hebben gezellig gegeten met een wijntje en een biertje.
Later worden we meegenomen, ver buiten de stad naar een riviertje waar een soort samenkomst van jongeren is. Ze drinken hier stevig en vermaken zich met chillen en zwemmen. Wij kijken toe en amuseren ons perfect.
Dan is het tijd om naar onze bedjes te gaan. We rijden weer achter in de laadbak van de Toyota naar de stad waar we nog even stoppen bij een groep vrienden van onze chauffeur die wat alcoholgebruik betreft ver over de Nederlandse normen is. Maar in Guinee Bissau kennen ze überhaupt geen blaastesten….
Bolama
We zijn altijd op zoek naar het echte leven, plekken waar we in contact kunnen komen met mensen die ons vertellen oven hun geluk en ongeluk. Vaak hebben we daar veel voor over.
Zo ook deze keer…een rit van zo’n 300 kilometer over erbarmelijke wegen om vervolgens met de camper op een vlot in het pikkedonker de laatste twee kilometer over zee te overbruggen.
De reis bracht ons op Bolama, een eiland welke deel uitmaakt van de Bijagos archipel. De 6000 eilandbewoners wonen voornamelijk in het hoofddorp met dezelfde naam.
Bij aankomst zijn we getuige van een hartverscheurend tafereel. Er wordt met een andere boot een lijkje aangevoerd van een 15 jarig meisje. Ook het grotere ziekenhuis in Bissau heeft haar niet meer kunnen redden en zo is ook zij slachtoffer van de grillen van het land.
In het donker ontmoeten we Johannes. We kunnen bij hem in de straat, op een pleintje midden in de woonwijk blijven staan. Hier staan we letterlijk midden in het dorpsleven op een afgelegen eiland.
Johannes hadden we al ontmoet in Bissau. De 74 jarige woont sinds twee jaar op het eiland en werkt in het plaatselijke ziekenhuis.
Het dorpsleven
Terwijl we wakker worden snuffelen de geiten, varkens en kippen rondom de camper. De aanwezigheid van de varkens bewijst dat er voor de islam op dit eiland een minder grote rol is weggelegd.
Vanaf ons plekje op het dorpspleintje krijgen we mooi zicht op de bevolking en hun beslommeringen.
Tegenover ons bevindt zich het politie bureau waar werkelijk niets gebeurd. Een paar in uniform geklede jonge mannen zitten de hele dag voor het bureau onder een boom en doen niets. Er hangen nog wat dorpelingen rond die eveneens hun dag grotendeels onder een boom doorbrengen.
Soms komen er wat vrouwen langs die bij de waterpomp de was doen.
We maken een wandeling door het dorp en zien overal dezelfde taferelen.
In vroeger tijden, tijdens de Portugese bezetting is het hier een rijke plaats geweest. Het is te zien aan de vele, op instorten staande, maar statige gebouwen. Nu is het een treurige, armoedige aanblik.
Als we in het dorp lopen roepen sommige kinderen al in de verte: branco!….branco!…. (blanken, Portugees) Dat is niet vervelend bedoeld, alleen om aan te geven hoe speciaal ze ons vinden.
Op pad naar het oosten
We zijn op weg naar de meest noordoostelijke grens met Guinea. We passeren hierbij de dorp Gabú. Zoals zo vaak in dit soort landen maken de leefomstandigheden een enorme indruk op ons.
De wegen zijn zo slecht dat we uren achtereen maximaal 15-20 kilometer per uur rijden. We hobbelen van het ene gat naar het andere en zijn blij dat we hoog op onze wielen staan, anders hadden we allang met de bodem aan de grond gestaan. Onderweg treffen we kinderen en volwassenen die de gaten in de weg vullen met schep en kruiwagen. Ze spannen een lint over de weg en vragen een bijdrage voor hun arbeid. De blijdschap op hun gezichten bij het krijgen van een muntstuk is ontroerend. Het is ook wel logisch dat een overheid geen geld in de wegen steekt, niemand heeft een auto.
We stoppen even bij wat kraampjes om een paar tomaten te kopen. We zijn nog maar net gestopt of er stormen zo’n 20 vrouwen op ons af die allemaal graag tomaten willen verkopen. Het liefst zouden we van iedere vrouw één tomaat kopen…
Maar wat ons het meest bij blijft is de begerige, maar vriendelijke blik in hun ogen om iets te kunnen verkopen aan een blanke.
In het dorp Gabú is het al niet beter. Velen houden zich bezig met de verkoop van diverse spulletjes, maar wat als er nauwelijks mensen zijn die iets te besteden hebben en de concurrentie moordend is?
Ondertussen zien we een jongen zijn ezelkar door de gaten trekken. De wielen waggelen onder het zwaar beladen karretje, waarschijnlijk is z’n ezel gestorven.
Het netjes afvoeren van vuilnis is in west Afrikaanse landen geen issue, mensen hebben wel wat anders aan hun hoofd. Zo moeten wij ook met weerzin ons zakje afval langs de weg dumpen. Dat doen we dan op een plek waar al veel meer ligt, dan valt ons zakje niet zo op…Bij het wegrijden zien we in de spiegel hoe drie jongens gewapend met een mes onze zak opensnijden.
Schrijnende situaties zien we dagelijks voor onze ogen gebeuren. Maar wat kunnen we doen? We kopen nog maar een zak lollies om een lachje op die lieve kopjes te toveren.
