NoFear Reizen in Afrika (15) | Overlanden in Togo en Benin

We (Cor en Grietje van NoFear Reizen), reizen met onze Toyota Hilux 4×4 camper door Afrika. Het Afrikaanse continent is het mekka voor ‘overlanden‘ met veel uitdagende routes en prachtige bestemmingen. Het eerste Afrikaanse land dat we tijdens onze reis naar Zuid-Afrika aandeden is Marokko, gevolgd door Mauritanië, Senegal, Guinee, Sierra Leone, Liberia, Ivoorkust en Ghana. Na een tussenstop in Nederland vervolgen we onze overland reis door Afrika, te beginnen met Togo en Benin. In dit artikel lees je er alles over.

Vanzelfsprekend begin je ook nu weer met het kijken van de video.

Overlanden in Togo

Over Togo, wat achtergrondinformatie

Eerlijk is eerlijk, tot het moment dat we onze reis een paar jaar geleden gingen voorbereiden hadden we nog nooit van deze landen gehoord. Maar nieuwe regio’s ontdekken is juist “ons ding”, dus kom maar op!

Togo is iets groter dan Nederland en telt bijna 9 miljoen inwoners. Het grootste deel is christelijk (48%) en een kleiner deel Islamitisch (12%). Een behoorlijk deel hangt daarnaast nog inheemse religies aan, verbonden aan culturele gewoonten.

Frans is de officiële voertaal maar wij merkten dat velen de Franse taal niet machtig zijn. Net als wij.

Het land is langgerekt en heeft daarom maar een beperkte kuststrook. In het binnenland vind je veel authentieke dorpjes waar koffie en cacao wordt verbouwd.

Ook Togo is een land waar een groot deel van de bevolking onder de armoedegrens leeft. Dat zie je veelal terug op het platteland.

Grensovergang van Ghana naar Togo

Vanuit het Ghanese Accra nemen we de meest zuidelijke grensovergang. De grens is redelijk chaotisch omdat het nergens duidelijk is welk kantoortje je eerst en laatst moet hebben. Wel komen de fixers en geldwisselaren als vliegen op de stroop af en kost het ons enige moeite ze van ons af te schudden. Voor Togo kun je een visum aan de grens kopen. (€ 38,00 pp.) Bij het laatste kantoortje vroeg de beambte nog om een bijdrage van 4000 Cfa (€ 6,00) voor het zetten van een stempel. Maar bij het vragen van een bonnetje konden we gaan zonder te betalen. Ach, ze proberen het gewoon…

Nadat we de grens zijn gepasseerd komen we direct in de drukte van de hoofdstad Lomé. De hoofdwegen zijn geasfalteerd en de enorm vele brommertjes vliegen aan alle kanten om je heen. Het verkeer is best chaotisch maar we banen ons er een weg doorheen op zoek naar een geldautomaat.

Die hebben we redelijk snel gevonden en zijn voornemens de stad snel te verlaten op zoek naar rustiger plekken.

Nog voordat we de stad konden verlaten werden we door de politie tegengehouden op een drukke weg langs het presidentieel paleis. De agent vertelde ons dat we geen Togo-vlag voerden en dat deze verplicht is op deze weg…..Hij dreigde ons naar het politiebureau te brengen en dan zouden we twee weken moeten wachten voordat we onze auto terug konden  krijgen.

Maar dit was allemaal niet nodig als we hem nu zouden betalen. Na het vragen van een ontvangstbewijs konden we gaan…zonder te betalen…

That’s Africa!

Davedi

In het kleine dorpje Davedi hebben we een lodge op het oog waar we op het terrein in onze camper kunnen overnachten. We kunnen het moeilijk vinden, maar even vragen levert een horde dorpsjongens op die wel willen vóórgaan. Ze leiden ons over een pad die zelfs voor een 4×4 een uitdaging is. Als een tak te laag blijkt te hangen klimt één van de jongens als een aap in de boom en kapt de tak weg. En zo bereiken we ons stekkie voor de nacht.

Als zo vaak hebben de dorpskinderen ons al snel in de gaten en tot het donker wordt, vergezellen ze ons.

Via, via worden we gewezen op een gids die ons door het dorpje kan leiden. We  lopen gemoedelijk rond, spreken met diverse bewoners en kijken even bij de school.

Verder zijn we getuige van een cultureel ritueel opgevoerd door twee oudere dames. Ze wassen en verzorgen houten poppen die overleden (tweeling)kinderen moeten vervangen. Bizar!

Gestrande overlander

Op onze weg naar het noorden van Togo volgen we een bergroute langs de westgrens van het land.

We ontmoeten hier de Duitse overlander Philip die hier in 2020, wegens de covid pandemie is gestrand.

Hij is hier blijven hangen en is vanaf dat moment zelfvoorzienend gaan leven. Met wat oude dakplaten bouwde hij een onderkomen waar hij kookt. Slapen doet hij nog steeds in de oude truck waarmee hij hier kwam. Inmiddels bezoeken meerdere overlanders hem en vertelt hij enthousiast over zijn zelfvoorzienende leven.

We worden bij hem uitgenodigd om z’n gisteren geslachte big te proeven. En inderdaad, samen met de rijst, kool en avocado’s genieten we van een heerlijke alternatieve maaltijd. Het is prachtig verhalen uit te wisselen zo midden in de bush.

Verscholen waterval 

Philip vertelt over een waterval even verderop in het woud. Na enig zoeken in het dichtbegroeide regenwoud vinden we de waterval….het laatste stuk gaan we op het geluid af. We vinden de waterval op een prachtige plek midden in de weelderige natuur tussen de cacao- en koffiebomen. Doordat er net een hevige stortbui is gevallen -het is nu het regenseizoen- kunnen we de waterval in volle glorie zien.

Aledjo Kadara

Togo is een verzameling van enorm vriendelijke mensen. Waar je ook komt, je wordt toegezwaaid, vaak met twee handen. Zo ook in het hoogste dorpje van Togo, in de noordelijker regionen op zo’n 850 meter, Aledjo Kadara.

We waren op zoek naar een overnachtingsplek en vroegen zomaar iemand op straat of we ergens in het dorp konden staan. Een man stapte op z’n brommertje en reed ons voor naar het hoogste punt van het dorp. Hier is een plateau waar we konden staan. We werden getrakteerd op een prachtig uitzicht over het dorpje met de omliggende bergen. Bovenop het plateau staan twee ruïnes, of beter gezegd twee totaal overwoekerde, onafgebouwde villa’s. Volgens de dorpsman eigendom van Duitsers die er niet meer naar omkeken.

Benin

Over Benin, wat achtergrondinformatie

Benin is bijna 3 keer zo groot als Nederland en telt rond de 13 miljoen inwoners. Het land is ingeklemd tussen Togo en Nigeria en wordt aan de noordzijde begrensd door Burkino Faso. Op de zuidkant is een beperkte kustlijn.

In het zuiden ligt de hoofdstad Porto Novo niet ver van de economisch belangrijkste stad Cotonou.

De vele verschillende bevolkingsgroepen spreken even zoveel inheemse talen, terwijl de algemene voertaal Frans is. Toch merkten wij dat lang niet iedereen het Frans vloeiend machtig is. (Net als wij)

Het islamitische geloof en het christendom nemen een belangrijke plaats in als religie. Maar voor ons is de Voodoo cultuur en tradities het meest in het oog springend, welke vaak ook met het christendom wordt gecombineerd.

Grensovergang van Togo naar Benin 

In het noorden van Togo namen we de grensovergang naar Benin bij Nadoba. De kleinste en rustigste grensovergang die we tot op heden hebben gezien. Bij het passeren van een grens willen we altijd twee exit-stempels en twee invoerstempels, voor zowel de carnet de passage (invoer/uitvoer auto) als onze paspoorten. We hebben dus vaak minimaal 4 kantoortjes nodig. Soms aangevuld met registratie door politie, aanschaf autoverzekering, aanschaf visum of controle vaccinaties. Bij deze grens bleef het bij de eerstgenoemde 4 kantoortjes die overigens zeker 10 kilometer uit elkaar lagen.

Het visum voor Benin hadden we online reeds kunnen regelen.

Tata en Somba

Reeds op de Togolese zijde van de grens hadden we de bijzondere bouwstijl van de huizen in een open landschap kunnen zien. Deze zogenaamde Tata-bouwwerken staan op de werelderfgoedlijst van de UNESCO. De historische gebouwen dienden als veilige woning en opslagplaats voor dieren en voedselvoorraad. Ze staan zowel aan de Togolese als Beninese zijde van de grens. De huizen werden en worden bewoond door de Somba’s, een stam die 4 eeuwen geleden Burkina Faso wegens geweld ontvluchtte en zich in dit gebied settelde.

De Somba’s hebben eigenaardige gewoonten en tradities. De meest opvallende traditie is het bewerken van hun gezichten. Op twee-jarige leeftijd (zodat kinderen de pijn op latere leeftijd niet herinneren) worden de gezichtjes zo bewerkt dat ze levenslang langgerekte tekens en/of een ruitpatroon behouden. De traditie wordt heden ten dagen nog volop toegepast.

Wandeling door Tata gebied

We zijn niet zo van de gidsen, maar soms is een gids onmisbaar. Zo gaan we samen met een moeizaam Engels sprekende, maar oh zo vriendelijke gids op pad om een deel van het Tata-gebied te ontdekken.

Wegens onverwachte regen vertrekken we wat later dan de geplande 7 uur. De wandeling gaat door dichte begroeiing, eerst redelijk stijl bergafwaarts. Vanwege de gladde stenen is het extra oppassen. Later wordt het vlakker en zien we vele kleine akkertjes waar van alles en nog wat wordt verbouwd. Hier en daar zijn mannen, vrouwen en soms kinderen aan het werk. 

Het landschap bestaat veelal uit akkertjes omgeven door grote baobabs of mangobomen en de huisjes van de boeren. Soms zijn het nog traditionele Tata woningen.

We zien een jonge vrouw die met -pak hem beet- 15 kilo mango’s op haar hoofd en een baby op haar rug naar de markt wandelt, 12 kilometer verderop! Diep respect!

Even verder zien we hoe een zwaar bezweette man een grote akker met een soort schep omploegt. Ook deze jongeman verzet bergen werk.

Uiteindelijk bereiken we Boukombé, waar we over de plaatselijke markt lopen.

Vanuit hier nemen we een moto-taxi terug naar de camper, waar we even rustig uitpuffen.

Verkeer in Benin

Ondanks dat we al een hele reis achter de rug hebben blijven we ons verbazen over de wegen en het wagenpark in west Afrika.

In die zin is Benin ook memorabel!

De meeste (hoofd)wegen in Benin zijn perfect geasfalteerd, uitgevoerd door Chinezen die er weer interessante handelscontracten voor terugkrijgen. Ze hebben daarbij niet geïnvesteerd in rijlessen voor de inwoners…. Inhalen voor totaal onoverzichtelijke bochten is dan ook volstrekt normaal. Ook truckchauffeurs die overigens met het oudste van het oudste materiaal rondrijden kunnen de heuvels nauwelijks opkomen. Ze zijn dan ook allemaal zwaar overbeladen, een enorme zwarte rookpluim achterlatend. Langs de weg stikt het van de gestrande vrachtwagens met meestal lekke banden. Maar ook vrachtwagens welke zijn verongelukt en chauffeurs onmogelijk hun auto levend hebben kunnen verlaten, zien we regelmatig in de bermen. 

Brandstof wordt in Benin voornamelijk aangeboden in flessen in kleine verkoopkraampjes. Tankstations zijn in het noorden zeer schaars. En als we er eentje vinden is de diesel op of überhaupt niet verkrijgbaar.

Op onze rit naar het zuiden vonden we net op tijd -toen de meter al diep in het rood stond- een geschikte pomp. 

Ja, ook de belading van voertuigen in west Afrika kan wat ons betreft tot kunst worden verheven. Personenauto’s dragen goederen op het dak, zo hoog opgestapeld dat het lijkt alsof ze omvallen. Brommertjes worden regelmatig bezet door 4 of 5 personen waarbij de achterste moeder vaak nog een baby op haar rug meezeult. Of ze worden overbeladen met zakken kooltjes of een enorme kist kippen. Geiten worden vaak met vastgebonden poten op de tank vervoerd.

Voodoo

Zo komen we in het stadje Abomey, waar Voodoo tradities erg belangrijk zijn voor een groot deel van de bevolking. We overnachten hier op het parkeerterrein van een redelijk moderne lodge. We komen in contact met gids Marc die ons een volle dag rondleidt door het stadje. 

Voor ons is de Voodoo cultuur iets nieuws en dus laten we het volledig open op ons inwerken. Voodoo is een soort religie waarbij men niet gelooft in een soort god maar in de kracht van geesten en ceremonies. Elke gemeenschap heeft een priester waar gelovigen hun problemen kunnen neerleggen. Het probleem kan niet zo groot zijn, of de priester heeft er een oplossing voor. Vaak gepaard met de meest bizarre oproepingen en handelingen. 

De traditie gaat veel over geboorte, liefde, trouw en dood. Daaromtrent worden hele ceremonies opgezet, waarbij gelovigen vaak samen met drumgeluid, dans en palmwijn in trance raken. 

Wij bezochten een priester die voor ons een ceremonie opvoerde. Daarna bezochten we een Voodoo-kerk, waar we verhalen kregen over de meest bizarre handelingen.

Aan het eind van de middag bezochten we nog een fetishmarkt. Hier worden de relikwieën verkocht die gelovigen van de priester moeten kopen om van hun probleem verlost te worden. Vaak gaat het hier over koppen van apen, geiten, honden en panters. Maar ook dode slangen, krokodillen en vogels worden er verkocht.

Naast de dode dieren of delen ervan, worden er ook levende kippen, geiten, vogels, konijnen enzovoort verkocht. Deze kunnen worden geofferd als de priester dat nodig vindt. Je kunt je voorstellen dat we even moeten wennen aan de geuren op de markt en deze bizarre beleving.

Als je meer wilt weten over de Voodoo-cultuur of fetishmarkten….You Tube staat er vol mee.

Ganvié

Een bezoek aan Ganvié is een echte “must see”. Het is een dorp op palen in een meer ten noorden van de hoofdstad Cotonou.

Het dorp is zo’n 3 eeuwen geleden ontstaan. De plek was ideaal om je te verbergen voor “slavenjagers”.

Ze bouwden huizen op palen en waren daarmee volledig veilig.

Tegenwoordig wonen er 35000 mensen.

We gaan per boot, samen met een gids op weg naar Ganvié. Onderweg vertelt de gids ondermeer over het vissen, wat de enige bron van inkomsten is voor de meeste families. Ze hebben meerdere vis-technieken. In het seizoens afhankelijke zoet/zoute water worden veel garnalen en oesters gevangen.

Een groot deel van het meer staat vol met palmtakken die in de bodem zijn gestoken. Wanneer deze na een maand of 6 beginnen te rotten is het voer voor de vissen.

De taken binnen een vissers familie zijn strak verdeeld. Zo gaat de man dagelijks vissen en verkoopt de vrouw de handelswaar op de markt, waar ze dan zo’n 4 kilometer voor moet peddelen.

Het dorp op palen is in ontwikkeling, zo zien we dat eeuwenoude huizen worden afgebroken en er nieuwe met betonnen palen voor terug komen.

Voor de watervoorziening is er een put met een diepte van 100 meter waar de dorpsbewoners dagelijks per boot vers drinkwater kunnen halen.

Ganvié,..…vaak vergeleken met Venetië maar wat ons betreft vele malen authentieker.

Overlanden in Togo en Benin: onze conclusie 

Vanwege de omvang van de landen deze keer samen in één blog, maar achteraf hebben deze landen zoveel te bieden, dat we het ook makkelijk hadden kunnen opdelen.

De bevolking van beide landen hebben we als erg vriendelijk ervaren. Al zijn de mensen in Benin -zeker op het platteland- eerst wat afwachtend.

In beide landen leeft een deel van de bevolking in armoede, maar we zien ook zeker rijkdom rondom grotere steden, welke in beide landen in het zuiden liggen.

Het netwerk van hoofdwegen is wisselend. We zagen prachtig mooi geasfalteerde brede wegen, bereden door een enkel brommertje. Maar ook wegen waar het drukke vrachtverkeer al slalommend om de enorme gaten slingert.

De binnenlanden kenmerken zich door veel groen, kleine boeren met kleine akkertjes, vergaand zelfvoorzienend.

Ook erg opvallend was de schoonheid van de beide landen. Waren we in veel andere west-Afrikaanse landen gewend aan de grote hoeveelheid troep langs de straten. Benin en Togo laten zien dat het ook anders kan.

In Benin is de Voodoo cultuur prominent aanwezig. Mede daardoor en een aantal andere hoogtepunten is een bezoek aan Benin zeker de moeite waard, met een bezoek aan Togo als slagroom op de taart.